Historia Związków Zawodowych w Polsce
Związki Zawodowe są dobrowolnymi i samorządnymi organizacjami ludzi pracy powołanymi do reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych. Są niezależne w swej działalności statutowej od pracodawców, administracji państwowej, samorządu terytorialnego oraz innych organizacji.
Rodowód pierwszych organizacji związkowych wywodzi się z osiemnastowiecznej Anglii gdzie powstały pierwsze, tworzone na zasadzie cechowej organizacje skupiające w swoich szeregach pracowników manufaktur jednej specjalności.
Na ziemiach polskich pierwsze związki zawodowe zaczęły powstawać pod koniec XIX wieku., a proces ten rozpoczął się na Górnym Śląsku, przede wszystkim w Gliwicach, Bytomiu, Katowicach i Tarnowskich Górach. Teren Górnego Śląska stał się kolebką pierwszej masowej organizacji o charakterze związku zawodowego, którym był powstały z inicjatywy działaczy socjalistycznych i katolickich w 1889 roku Związek Wzajemnej Pomocy o przynależności, do którego nie decydowała przynależność zawodowa.
Zakończenie I wojny światowej i odrodzenie się państwa polskiego miało ogromny wpływ na rozwój ruchu związkowego. Masowo powstające w tym okresie organizacje cechowały się różnorodnym zabarwieniem politycznym, wyznaniowym i narodowościowym, a także zawodowym i branżowym.
W latach okupacji niemieckiej obowiązywał zakaz wszelkiej działalności organizacji polskich, w tym i związków zawodowych. Nie mniej część związków podjęła działalność konspiracyjną i dywersyjno-sabotażową.
W okresie PRL –u związki zawodowe miały charakter branżowy i scentralizowany, a ich działaniami kierowała Centralna Rada Związków Zawodowych. Odgrywały one znaczącą rolę w życiu politycznym i społecznym poprzez uczestnictwo w działaniach rad narodowych, rad zakładowych, rad pracowniczych i konferencji samorządu robotniczego na terenie zakładów pracy. Brały udział w akcjach organizowanych przez Komisję Specjalną do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym oraz innych organów kontroli. Zarządzały również Funduszem Wczasów Pracowniczych. Centralna Rada Związków Zawodowych miała też prawo inicjatywy ustawodawczej.
Związki zawodowe w tym okresie głosiły kult pracy, organizowały współzawodnictwo pracy, walczyły o wzrost jej wydajności, realizując w ten sposób zadania postawione przez partyjne kierownictwo. Władze związkowe popierały rząd w okresie wszystkich wystąpień robotniczych i przesileń politycznych w całym okresie istnienia PRL.
Pogarszająca się sytuacja polityczna i ekonomiczna kraju spowodowała powstanie opozycji politycznej i doprowadziła do wyłomu w systemie organizacji związkowych poprzez utworzenie przez działaczy opozycji Wolnych Związków Zawodowych na Górnym Śląsku, Wybrzeżu Gdańskim, w Szczecinie i Łodzi. Działacze WZZ kierowali wieloma strajkami robotniczymi, a ich owocem była zgoda władz na utworzenie w 1980 roku Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność", pierwszej niezależnej organizacji związkowej działającej po II wojnie światowej w Polsce i na obszarze Europy Wschodniej. Stan wojenny ogłoszony 13 grudnia 1981 r. zawiesił działalność wszystkich związków zawodowych na prawie roczny okres. Uchwała Sejmu PRL z dnia 8 października 1982 r. w sprawie zasad i sposobu tworzenia związków zawodowych rozwiązywała wszystkie organizacje związkowe działające do czasu wprowadzenia stanu wojennego, a jednocześnie pozwalała na tworzenie nowych organizacji związkowych na terenie zakładów pracy. Większość nowopowstałych w tym okresie związków zawodowych zrzeszyła się w Ogólnopolskim Porozumieniu Związków Zawodowych, centrali związkowej o charakterze branżowym powstałej w1984 r.
Źródło: http://zzgboleslawsmialy.org